Bu yılki Nobel Tıp Ödülünü Almanya Lübeck Üniversitesi Nöroloji Bölümü araştırmacıları kazandı. Ödülü ekip adına Andreas Sprenger, 1993 yılında Nobel Tıp ödülünü kazanan Rich Roberts’ın elinden aldı.
Sprenger ve arkadaşları bir insanın, vücudunun bir tarafı kaşındığında, aynaya bakarak diğer tarafı kaşıdığında, kaşıntının geçtiğini hissetiğini kanıtlayan “Aynaya Bakarak Kaşıma ile Kaşıntıyı Giderme – Bir Psikofizik Çalışması” ile aldı.
Çok saçma değil mi?
Peki bu ödül için 10 trilyon dolar verildiğini söylesem.
Yok artık dediğinizi duyar gibiyim.
Ama gerçek.
Verilen Nobel Ödülü ama IG Nobel Ödülü. Ödül de evet, 10 trilyon dolar ama Zimbabwe Doları. Amazon’da £7,95’a satılmakta ki, yaklaşık 30 TL’ye karşılık gelmekte.
Nobel Bilim Ödülleri’nin açıklanmasından yaklaşık bir ay önce Harvard Üniversitesi’nde gerçekleştirilen tören, katılımcıların sahneye kağıt uçaklar atması ile başlıyor. Ödül alanlar teker teker sahneye çağrılıyorlar ve gerçek Nobel ödülü kazanmış bilim insanlarının elinden ödülleri takdim ediyor.
Bilim, teknoloji ve tıp alanında güldürürken düşündüren bilimsel araştırmalara ödül verilmekle birlikte ilginç bilimsel çalışmalara, eleştiri veya alay amaçlı ödüller de verilmekte.
Birkaç tane örnek vermek gerekirse İngiltere’deki Keele Üniversitesinden Richard Stephens, John Atkins ve Andrew Kingston, küfür etmenin ağrıları azalttığını gösteren çalışmalarıyla 2010 Ig Nobel Barış ödülü kazanırken, 2009 yılı Ig Nobel Fizik ödülü, hamile kadınların ağırlık merkezlerinin değişmesi nedeniyle nasıl olup da devrilmediklerini gösteren çalışması ile Katherine K. Withcome, Daniel Lieberman ve Liza Shapiro’ya verilmiş. Marie- Christine Cadiergues, Christel Joubert ve Michael Frank ise, 2008 yılında, köpeklerin üzerinde yaşayan pirelerin, kedilerin üzerinde yaşayan pirelerden daha yükseğe atladıklarını gösterdikleri çalışmalarıyla Ig Nobel Biyoloji ödülüne layık görülmüşler.
Bakmayın çok saçma göründüklerine. Bazıları sonrasında önemli bilimsel buluşlara zemin hazırlamıştır. 2000 yılında, kurbağaları mıknatıs ile yerinden havalandırmayı başararak Ig Nobel Fizik ödülü kazanan Nijmegen Üniversitesinden Andre Geim, grafen maddesini keşfederek 2010 yılında gerçek Nobel Fizik ödülüne layık görüldü. 2006 yılında sivrisineklerin insan ayak kokusu kadar Limburger peynirini de sevdiklerini gösterdiği için Ig Nobel Biyoloji ödülü kazanan çalışma, sivrisinek tuzaklarına peynir konması gibi basit bir yöntem geliştirilerek Afrika’da sıtmayla yapılan savaşta önemli bir aşamaya katkıda bulundu.
***
Bugün açıklanacak olan Eylül ayı dış ticaret rakamlarına bakarak Eylül ayı cari açık rakamlarının ne gelebileceğini öngörmeye çalışacağız. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı geçici dış ticaret verileri, Eylül ayında ihracatın geçen yılın aynı ayına göre %5,68 azalarak 10,936 milyar dolar; ithalatın %0,65 azalarak 15,300 milyar dolar olduğuna işaret etmişti. Dış ticaret hacmi % 2,81 azalarak 26,236 milyar dolar, dış ticaret açığı %14,66 artarak 4,363 milyar dolar olarak gerçekleşmişti.
Ardından Salı günü TİM’in, Çarşamba günü Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın Ekim ayı geçici dış ticaret rakamlarını alacağız. Perşembe günü ise Ekim ayı TÜFE rakamlarını öğreneceğiz. Merkez Bankası Beklenti Anketi’nde cari ay TÜFE beklentisi %1,32 olurken, yıllık TÜFE beklentisi bir önceki anket döneminde %8,07’den, bu anket döneminde %7,81’e düşmüştü
Yurt dışında ABD ekonomisinin tahminlerin üzerinde büyümesi ve Fed'in Aralık ayında faiz artıracağına ilişkin artan beklenti, içeride referandum beklentisinin yaratmış olduğu belirsizlik $/TL’de volatilitenin yüksek seyretmesine neden olmaya devam edecek.
***
Şimdi bu noktada azıcık soluklanıp yukarıdakileri bir sonuca bağlamak gerekiyor.
Kurdaki hareketlere bakarak TL’nin dolar karşısında değer yitiriyor olması ihracatı artırıcı, ithalatı azaltıcı bir etki yapmakta. Sadece kurdaki hareketler dış ticaretin seyrini elbette belirlemiyor. İhraç ya da ithal mallarının fiyat esnekliği, gelir esnekliği, ikame fiyatlar, dış ticarete getirilen kısıtlamalar veya teşvikler de etkili. Ama yine de şunu söyleyebiliriz:
Türkiye’nin ihracatı ithalatından çok daha hızlı arttığında cari açık daralıyor. Buna karşılık enflasyon yükseliyor ve büyüme düşüyor.
Yani bir tarafımız kaşındığında, aynaya bakarak diğer tarafı kaşımaya kalktığımızda evet kaşıntımız geçiyor gibi hissediyoruz ama işte o kadar.
İyi bir hafta dileklerimle.