Tuzla öldürüldükten sonra limon ve zeytinyağı eklendiğinde harika bir salata olan kırmızı lahananın, ortadan ikiye ayrıldığında birbirini benzeyen ve tekrar eden şekillerden oluştuğunu hiç farketmiş miydiniz?
Birbirini tekrar eden bu şekiller bir öncekinin belli bir oranda küçültülmüşü ya da büyütülmüşü. Aslında tam olarak sözünü ettiğim şey fraktal. Aynı fiziksel ve karakteristik özelliklere sahip sonsuz tane yapının bir araya gelerek oluşturduğu düzensiz geometrik cisimlerden bahsediyorum.
***
Sanayi üretim endeksi arındırılmamış ve takvim etkisinden arındırılmış endekste %2,8, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endekste %2,7 artış gösterdi. Beklenti, arındırılmamış veride yıllık bazda %2,5 artış yönünde olurken takvim etkisinden arındırılmış veride %2,5, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış veride ise aylık bazda %1,7 artış şeklindeydi. Bir önceki yılın aynı çeyreğine göre ise sanayi üretiminin arındırılmamış seride %1,8, takvim etkisinden arındırılmış seride %2,2 ve mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış seride %1,9 artmış durumda.
Takvim etkisinden arındırılmış verilerin detaylarına baktığımızda ara malı grubu bir önceki aya göre %17,9 yıllık bazda %1,9 artışla gelecek üretim performansına ilişkin olumlu sinyaller verirken, vergi teşviklerinin özellikle dayanıklı tüketim grubunda aylık bazda %24,2, yıllık bazda %13,1’lik bir artışa neden olduğu görülüyor. Enerji grubundaki %5,9’luk ve sermaye malındaki %16,5’lik artışlar ise yatırım iştahını göstermesi açısından olumlu sinyaller.
Peki fraktal nerede?
Bir önceki çeyrek ile mukayese edildiğinde gerçekleşmeler üretim temposunun aynı şekilde korunduğuna işaret etmekte.
Nisan ayı öncü göstergelerine baktığımızda Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın dış ticaret verileri ihracatın %7,38, ithalatın %9,58 arttığına işaret etmekte. İSO Türkiye İmalat Sanayi Şubat PMI verisi, Mart’ta 52,3 olarak ölçülen değerden 51,7’ye gerilemiş olsa da genişleme bölgesinin üstünde kalmaya devam ederken imalat sektörünün faaliyet koşullarındaki iyileşmenin Nisan ayında da sürdüğüne işaret etti. Üretim, yeni siparişler, ihracat, satın alma faaliyetleri ve istihdam ikinci çeyreğin başlangıcında büyümeye devam ederken enflasyonist baskıların daha da hafiflediğini gösterdi. BloombergHT Tüketici Güven Endeksi Mart ayındaki 78,4 düzeyinden Nisan ayında 77,2'ye gerilerken TÜİK’in Tüketici Güven Endeksinin ise 67,8 değerinden 71,3 değerine doğru arttığını gördük. Merkez Bankası'nın, iktisadi yönelim istatistikleri, reel kesim güven endeksi ile imalat sanayi kapasite kullanım oranları, yatırım teşviklerinin etkili olduğunu göstermekte. Genel gidişata ilişkin bekleyişlerdeki hızlı düzelme ve ihracat siparişlerindeki artışlar ise kayda değer.
Bu veriler ışığında sanayi üretimindeki ılımlı seyrin Nisan ayında da devam edeceği görülüyor. Tıpkı bir önceki çeyrekte olduğu gibi %3-3,5 temposunda büyümenin işaretleri var.
Gelelim ikinci fraktala, Hazine’nin Nisan ayı Nakit Gerçekleşmelerine.
Nakit dengesi 3,6 milyar TL açık verirken bir önceki yılın aynı döneminde bu rakam 8,0 milyar TL fazla düzeyindeydi. Faiz dışı nakit dengesine baktığımızda ise 2016 Nisan ayında 8,5 milyar TL fazla söz konusuyken bu dönemde 3,7 milyar TL açığa döndüğü görülüyor. Üstelik bu durum özelleştirme ve fon gelirlerinden gelen 3,0 milyar TL katkıya rağmen böyle. Faiz ödemelerindeki sınırlı artışa karşılık faiz dışı giderlerdeki %33 düzeyindeki artış dikkat çekici. Bir başka dikkat çekici nokta ise 2017 yılında Eurobond, Japon Yeni ve kira sertifikası ihraçları yoluyla uluslararası sermaye piyasalarından 6 milyar ABD Doları tutarı karşılığında finansman sağlamayı planlayan Hazine’nin artan finansman ihtiyacını iç borçlanmaya yüklenmeden Eurobond ihraçlarıyla 6,25 milyar dolara kadar ulaştırarak bu yılın hedefini aşmış olması.
Ocak-Nisan itibarıyla bakıldığında ise 2016’da nakit dengesi 1,5 milyar TL açıktan 2017’de 26,2 milyar TL açığa çıkarken, faiz dışı denge 8,3 milyar TL fazladan 12,4 milyar TL açığa yükselmiş durumda. Gelirlerin artış hızı %9,9, giderlerin artış hızı ise %22,3. Mart ayının bir tekrarını yaşıyoruz. Bütçedeki bozulma artarak devam ediyor.